اگر ایمان ضعیف باشد، شکّ انسان روز به روز بیشتر و رفتار آدم هم رها و بی حساب و کتاب می شود و کارهایی انجام می دهد که ثمره ای جز آتش خشم الهی ندارند؛ امّا اگر سطح ایمان آدمی بالا رفت، خداوند نیز زمینه مشاهدات حضوری را برای او فراهم می کند.
ایمان مراتب مختلفی دارد و هر مرتبه، رفتار متناسب با خود را متجلّی می سازد. مانند دور موتور اتومبیل که دقیقاً با میزان فشاری که به پدال گاز می دهیم تنظیم می شود. اگر ایمان ضعیف باشد، شکّ انسان روز به روز بیشتر و رفتار آدم هم رها و بی حساب و کتاب می شود و کارهایی انجام می دهد که ثمره ای جز آتش خشم الهی ندارند؛ امّا اگر سطح ایمان آدمی بالا رفت، خداوند نیز زمینه مشاهدات حضوری را برای او فراهم می کند و انسان مؤمن با دل سپردن به این عنایات الهی، دیگر در این عالم خریدار هیچ سخنی جز سخن خدا نخواهد بود و گوش جان به فرامین خداوند خواهد سپرد. اولیای خدا بسته به مرتبه ایمان و اندازه باورشان آرام آرام همه چیز را می بینند. این که پیامبر (صلوات الله علیه و آله) و یا اهل بیت (علیهم السلام) گاهی در مسأله ای مثل ایمان آوردن ما چنان پا فشاری می کنند که مخاطب آیه شریفه «فَلَعَلَّکَ باخِعٌ نَفسَکَ» قرار می گیرند، به این دلیل است که ثمره بی ایمانی را با چشم خود می بینند؛ امّا هر چه فریاد می زنند ما توجهی نمی کنیم و با نادانی و از سر جهالت، کارهای خود را توجیه می کنیم و این مسأله موجبات دلسوزی و تأسف ایشان را فراهم می کند. یکی از ثمرات مشاهدات حضوری، عصمت از خطا است. به این معنا که شخص نه تنها هیچ خطایی مرتکب نمی شود بلکه به سمت گناه هم نمی رود تا با مشکل فرار از گناه روبرو شود. این گونه است که حضرت امیر (علیه السلام) می فرمایند که «اگر همه اقالیم هفت گانه را به من بدهند، برای این که پوست جویی را از دهان مورچه ای بگیرم، نخواهم کرد». براستی چرا؟ زیرا شخصی مانند امیر المؤمنین (علیه السلام) زشتی این کار را می بیند؛ بنابراین هیچ گاه خود را به این زشتی آلوده نمی کند. یکی از نشانه های مهم ایمان، ترس از خدا، امید به او و شکر نعمت های اوست. انسان باید همواره نعمت های خدا را در نظر داشته و سپاسگزار او باشد.
